Тоон электроникт бинар тооллыг хэрэглэнэ. Харин хүмүүс өдөр тутмын амьдралдаа 10-тын тооллын системийг ашигладаг. Гэвч үнэндээ бинарыг 10т уруу хөврүүлэх тийм ч хялбархан биш. Иймээс 10тыг бинараар дүрслэх илүү хялбар код хэрэгтэй болдог. Ийм кодыг бинараар кодлогдсон 10т буюу BCD /Binary Coded Decimal/ код гэнэ.
23,15 гэсэн 10тын тоог BCD кодоор кодолъё.
Бинараар кодлох хэд хэдэн систем байдаг бөгөөд эдгээрт 8421, 4221, 5421, 84-2-1, 2421 BCD кодууд орно.
Decimal
|
8421 BCD
|
4221 BCD
|
5421 BCD
|
84-2-1 BCD
|
2421 BCD
|
0
|
0000
|
0000
|
0000
|
0000
|
0000
|
1
|
0001
|
0001
|
0001
|
0111
|
0001
|
2
|
0010
|
0010
|
0010
|
0110
|
0010
|
3
|
0011
|
0011
|
0011
|
0101
|
0011
|
4
|
0100
|
1000
|
0100
|
0100
|
0100
|
5
|
0101
|
0111
|
1000
|
1011
|
1011
|
6
|
0110
|
1100
|
1001
|
1010
|
1100
|
7
|
0111
|
1101
|
1010
|
1001
|
1101
|
8
|
1000
|
1110
|
1011
|
1000
|
1110
|
9
|
1001
|
1111
|
1100
|
1111
|
1111
|
Эдгээр BCD кодуудаас 8421 BCD код хамгийн өргөн хэрэглэгдэнэ.
Бинарыг BCD уруу хөврүүлэхдээ зүүн шифт үйлдлийг хийгээд 4-өөс их бол 3-ийг нэмнэ.
Жишээ нь 1101011 буюу 10таар 107-г BCD код уруу хөврүүлье. 1101011 нь нийт 7 битээс тогтох тул 7 удаа зүүн шифт үйлдлийг гүйцэтгэнэ. Шифт үйлдэл гүйцэтгэсний дараа BCD-гийн утгыг 4-тэй жиших ба 4-өөс бага бол дараагийн шифт үйлдлийг гүйцэтгэх ба 4-өөс их бол 3 /0011/-ийг нэмнэ. Энд эхний шифтийг хийхэд BCD0-ийн утга 1 болно. 2 дахь шифтийг хийхэд BCD0-ийн утга 11 болно. 3 дахь шифтийг хийхэд BCD0-ийн утга 110=6 болох тул 3-ийг нэмнэ.
4 дэх шифтийг хийхэд BCD1-ийн утга 1, BCD0-ийн утга 0011 болно. 5 дахь шифтийг хийхэд BCD1-ийн утга 10, BCD0-ийн утга 0110 болно. Энэ үед BCD0-ийн утга 4-өөс их байгаа тул 3-ийг нэмнэ. 6 дахь шифтийг хийхэд BCD1-ийн утга 101, BCD0-ийн утга 0011 болно. Энэ үед BCD1-ийн утга 4-өөс их болсон тул 3-ийг нэмнэ. Ингээд хамгийн сүүлийн шифтийг хийхэд BCD2-ийн утга 1, BCD1-ийн утга 0, BCD)-ийн утга 7 болсон байна.
4 дэх шифтийг хийхэд BCD1-ийн утга 1, BCD0-ийн утга 0011 болно. 5 дахь шифтийг хийхэд BCD1-ийн утга 10, BCD0-ийн утга 0110 болно. Энэ үед BCD0-ийн утга 4-өөс их байгаа тул 3-ийг нэмнэ. 6 дахь шифтийг хийхэд BCD1-ийн утга 101, BCD0-ийн утга 0011 болно. Энэ үед BCD1-ийн утга 4-өөс их болсон тул 3-ийг нэмнэ. Ингээд хамгийн сүүлийн шифтийг хийхэд BCD2-ийн утга 1, BCD1-ийн утга 0, BCD)-ийн утга 7 болсон байна.
Өөр нэг жишээ үзье. 11111 буюу 10таар 31-ийг BCD уруу хөврүүлье. 11111 нь 5 битээс тогтох тул 5 удаа шифт үйлдлийг гүйцэтгэнэ.
BCD нэмэх үйлдлийг гүйцэтгэхдээ нэмээд гарсан үр дүн 9-өөс их байвал 6-г нэмнэ. ингээд хялбар 3н жишээг үзье. Эхний жишээнд гарсан үр дүн 9-өөс ихгүй байгаа тул хэвээр үлдээнэ. Харин сүүлийн 2 жишээнд гарсан үр дүнгүүд 9-өөс их байгаа тул 6-г нэмнэ.
Дараагийн жишээнд 184 дээр 576-г нэмэх үйлдлийг энэ дүрмийн дагуу гүйцэтгэе.
878 дээр 569-ийг нэмэх үйлдлийг мөн дээрх дүрмийн дагуу гүйцэтгэж харуулъя.
